about the work
In de periode 2016-2020 maakte René van den Bos schilderijen met uiterst fijne rasters.
Millimeter smalle stroken afplaktape werden, met een minimale onderlinge afstand, over één of meerdere kleurvlakken aangebracht, overschilderd en weer verwijderd.
Door deze handeling te herhalen in horizontale en verticale richting ontstonden gelaagde doeken met ritmische lijnpatronen met hoogteverschillen en over elkaar schuivende kleurbanen.
Het optisch, zinderend beeld kan in eerste instantie overeenkomsten oproepen met een wat rigide, mechanisch grafisch patroon. Bij nadere beschouwing wordt de handmatigheid zichtbaar en het sublieme spanningsveld tussen concept en uitvoering duidelijk.
Ondanks uiterste zorgvuldigheid bij het gespatieerd aanbrengen van het plakband blijkt het patroon niet perfect. Om smalle banen te kunnen afplakken moest de kunstenaar het tape in de lengterichting handmatig snijden waardoor er minimale verschillen ontstaan in de dikte van de zichtbare lijnen. Afhankelijk van de gebruikte verfsoort (olieverf of acryl) en het moment van het verwijderen van de maskeringen (tijdens of na droging van de verf) verschijnen er meer of minder ‘rafelranden’. Door lichtval en schaduw worden de hoogteverschillen tussen lijnen en vlakken zichtbaar, voorgrond en achtergrond verscherpen of smelten samen.
Voor de meest recente schilderijen gebruikt de kunstenaar weer ongeprepareerd katoen als drager. Het doek was tussen 2013 en 2020 niet meer leverbaar en noopte hem indertijd een andere drager te kiezen. Het katoen absorbeert de verdunde acrylverf sterk waardoor er een diffuse, fluwelige huid ontstaat en de kleur (de verf) zich eerder ín het doek dan óp het doek manifesteert.
Vóór het aanbrengen van een kleurbaan wordt de begrenzing afgeplakt met tape hetgeen een contrast tussen het ‘vloeiende’ vlak en de randen oplevert.
Het tijdelijk maskeren van delen van het doek levert resultaten op die de kunstenaar niet volledig in de hand heeft, vergelijkbaar met de ‘onvolkomenheden’ in zijn rasterschilderijen.
De vorm van de begrenzing wordt bepaald door de ‘waterigheid’ van de verf en is niet geheel voorspelbaar. De verf kan uitvloeien en grillige, vloeiende overgangen opleveren maar soms ontstaan strakkere lijnen. Voor de kunstenaar zijn deze, niet volledig te sturen resultaten, een geschenk van de materie.
“Mijn schilderijen laten zien dat ik gefascineerd ben in de grondbeginselen van de schilderkunst, lijn ritme, kleur en materialiteit geven mij de ruimte deze te benutten zonder anekdotes te willen gebruiken. Geconcentreerd onderzoek ik de mogelijkheden van het schilderen waar ik grenzen bepaal in een systeem waar de formele aspecten van de verf ter sprake kunnen komen”
Tom van den Berge
april 2021
Hoe kijk je naar verf in materiële zin?
Welke ervaring is er als je kijkt naar een schilderij met een abstracte afbeelding?
Vanaf 2009 maakte ik schilderijen, rasters die met tape werden vervaardigd om vervolgens de horizontale en verticale lijnen met sterk verdunde acrylverf op het ongeprepareerde katoen aan te brengen. Dit katoen had een sterke kracht om de verf te absorberen, het zoog als het ware in het oppervlak in plaats van dat de verf op het oppervlak achterblijft. Er ontstond een diffuus en fluwelige huid. Deze werkwijze zorgt voor verrassingen, je hebt het niet altijd in de hand, je weet nooit van tevoren hoe de lijn zich toont. Het enige wat je zeker weet is dat er bij veel water een grillige lijn ontstaat en dat bij weinig water een strakkere lijn zich aftekent. Het construeren met tape is daarbij een handeling die haaks staat op het vloeien van het water. Langs de afgeplakte tape waaiert de waterige verf uit en er ontstaat een onregelmatige kartelrand. Tussen enerzijds het constructief denken (het in de hand willen houden) en anderzijds het natuurlijke proces (het laten gebeuren) bevind zich een spanningsveld. Binnen dit spanningsveld gaan deze uitersten een dialoog aan. Ze verenigen zich maar stoten elkaar weer af. De lyriek is slechts schijn. Het doel van deze werkwijze heeft te maken met de transparantie van de sterk verdunde verf en de vele mogelijkheden om het werk op te bouwen in lagen van steeds over elkaar schuivende kleurbanen. Er ontstaat een rasterwerk dat een sterk optische werking heeft, waarbij een visuele ritmische trilling ontstaat. De dieptewerking van het schilderij roept een ervaring op alsof men in het schilderij ingezogen wordt. De titels “ inside outside “ verwijst steeds naar het hoogste licht en het diepste donker.
Nu in 2020 wordt deze werkwijze weer opgepakt nadat in 2013 het desbetreffende katoen niet meer verkrijgbaar was, een glad onverlijmd katoen met een sterk absorberend vermogen. Inmiddels is er weer een katoensoort die refereert aan de eigenschappen van destijds.
In de tussentijd vanaf 2016 was ik mij meer gaan richtten op schilderijen waar ik mij meer ging beperken om de gesneden tapelijnen te laten zien, lijnen van verf die elkaar kruisen ook in horizontale en verticale richting. Millimeterlijnen die van elkaar minuscuul afwijken bepalen hoe het schilderij ritmisch wordt onderbroken en daarmee in beweging wordt gezet in al zijn nuances en een zacht zinderend oppervlak laat zien tussen licht en donker. De werking van grijzen, zwart en wit wordt duidelijk gemaakt hoe het fijne raster in de voorgrond zich mengt met de gelegen achtergrond.
Mijn schilderijen laten zien dat ik gefascineerd ben in de grondbeginselen van de schilderkunst, lijn ritme, kleur en materialiteit geven mij de ruimte deze te benutten zonder anekdotes te willen gebruiken. Geconcentreerd onderzoek ik de mogelijkheden van het schilderen waar ik grenzen bepaal in een systeem waar de formele aspecten van de verf ter sprake kunnen komen.
René van den Bos 2020
How do you look at paint in a material sense?
What experience is there when you look at a painting with an abstract image?
From 2009 I made paintings, grids that were made with tape and then the horizontal and vertical lines with highly diluted acrylic paint on the unprepared cotton. This cotton had a strong power to absorb the paint, it sucked into the surface instead of the paint remaining on the surface. Diffuse and velvety skin emerged. This method creates surprises, you don’t always have it in hand, you never know in advance how the line shows itself. The only thing you know for sure is that with a lot of water a whimsical line is created and that with little water a tighter line is set. Constructing with tape is an action that is at odds with the flow of the water. Along the taped tape, the watery paint fan out and an irregular jagged edge is created. Between constructive thinking (wanting to control) and the natural process (making it happen) there is a tension between on the one hand. Within this area of tension, these extremes enter into a dialogue. They unite, but they repel each other. The lyricism is just appearances. The purpose of this method has to do with the transparency of the highly diluted paint and the many possibilities to build the work in layers of ever-shifting color lanes. A gridwork is created that has a strong optical effect, creating a visual rhythmic vibration. The depth effect of the painting evokes an experience as if one is being sucked into the painting. The titles ” inside outside ” always refers to the highest light and the deepest dark.
Now in 2020 this method will be picked up again after in 2013 the cotton in question was no longer available, a smooth un glued cotton with a strong absorbent ability. In the meantime, there is another cotton that refers to the properties of the time.
In the meantime from 2016 I had started to focus more on paintings where I was going to limit myself more to show the cut tape lines, lines of paint that intersect also in horizontal and vertical direction. Millimetre lines that are minusculely different determine how the painting is rhythmically interrupted and thus set in motion in all its nuances and shows a soft sizzling surface between light and dark. The effect of greys, black and white is made clear how the fine grid in the foreground is located with the background.
My paintings show that I am fascinated by the basics of painting, line, rhythm, colour and materiality give me the space to use them without wanting to use anecdotes. I am studying the possibilities of painting where I set boundaries in a system where the formal aspects of the paint can be discussed.
René van den Bos 2020